Ethiopian law

ቀለብ አወሳሰን መመሪያ.pdf ------------------------------- የቀለብ አወሳሰን መመሪያ መርሆች 💥የልጅ ቀለብ በዋናነት የህፃናት ጥቅምን ቀዳሚ ማድረግ አለበት።ቀለብ ሰጪዋች ወላጆች በሚሆኑበት ጊዜ አቅማቸው በፈቀደ መጠን ልጆቻቸውን የማሳደግና የመንከባከብ ሕጋዊ ሐላፊነታቸውን እንደገቢያቸው መጠን የሚጋሩት ይሆናል። 💥የልጅ ቀለብ በሚወሰንበት ሂደት ወላጆች ለመኖር የሚያስፈልጓቸውን መሠረታዊ የሆኑ ነገሮችን ታሳቢ ማድረግ አስፈላጊ ቢሆንም በየትኛውም ሁኔታ ግን ለልጅ ቀለብ የመስጠት ግዴታን የሚያግድ መሆን የለበትም። 💥የልጅ ቀለብ አወሳሰን የልጅን መሠረታዊ ፍላጎቶችን ልዩ ወጪዎች ታሳቢ ማድረግ ያለበት ሲሆን ከወላጆች አንዱ የተሻለ ገቢ ያለው ከሆነ ልጁ የዚህ ገቢ ተጠቃሚ ሊሆን ይገባል።ከዚህ በተጨማሪም ልዩ እንክብካቤ የሚያስፈልጋቸውን ሕፃናት ከግምት ያስገባ መሆን ይኖርበታል።

1️⃣0️⃣.Waliigalteen kennaa erga taasifameen(raawwatameen) booda raawwiif waggaa 10 keessatti gaaffii yoo hin dhiheessine darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf namni kennaan qabeenya argate sana waggaa 10 booda akka raawwatamuuf gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 1676(1),fi 1845.(Jildii 10ffaa Lakk.Galmee 42691). 1️⃣1️⃣.Abbaan mirgaa qabeenya irratti erga murtiin kennameen booda waggaa 10 keessatti akkaataa murtiitiin akka raawwatamuuf yoo hin gaafanne yookiin iyyata raawwii yoo hin dhiheeffanne waggaa 10 booda akkaataa murtiitiin akka raawwatamuuf gaafachuu hin danda'u,sdfhh keewwata 384. 1️⃣2️⃣.Waliigalteen akka raawwatamu yookiin waliigalteen waan hin raawwatamneef miidhaa qaqqabeef namni Beenyaa gaafatu waggaa 10 keessatti himannaa Mana Murtii idileetti yoo hin dhiheessine darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf waggaa 10 booda gaafii Beenyaa akka kanfalamuuf gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 1845. 1️⃣3️⃣.Waliigaltee imaanaa yeroo meeshaan deebi'u caqafame meeshaan himatamaa biratti kaa'ame hanqina qaba jedhamee gaafatamu waggaa tokko(1) keessatti himanni yoo hin dhihaanne waggaa tokko booda dhihaachuu hin danda'u,shh keewwattoota 2291,2292,fi 2298(1).(Jildii 12ffaa Lakk.Galmee 55229). 1️⃣4️⃣.Darbiinsi yeroo waggaa lamaa seera hariiroo hawaasaa keewwata 1810(2) jalatti tumame raawwatiinsa kan qabu"waliigaltee hanqina eeyyamaa yookiin dandeettii dhabuutiin raawwatame diigsisuuf dhihaatu qofa irrattiidha.(Jildii 12ffaa Lakk.Galmee 48012). 1️⃣5️⃣.Waliigaltee meeshaa yookiin qabeenya Geejjiba Galaanaa ilaalchisee meeshaa harkatti erga galfatee kaasee waggaa tokko(1) keessatti himata yoo hin dhiheessine waggaa 1 booda gaafachuu hin danda'u,Seera Galaanaa keewwattoota 146,203,180,fi shh keewwattoota 1826,1828,fi 1829(A).(Jildii 17ffaa Lakk.Galmee 98358,Jildii 14ffaa Lakk.Galmee 80642). 1️⃣6️⃣.Dhimma waliigaltee ilaalchisee darbiinsi yeroo ifa ta'ee seeraan yoo hin tumamne,darbiinsi yeroo waliigaltee waliigalaa keessatti tumame waggaa 10(kudhan) raawwatiinsa qaba.(Jildii 8ffaa Lakk.Galmee 34940). 1️⃣7️⃣.Wabii qabiinsa qabeenya hin sochoone(Mortgage) ilaalchisee mirgi hafaa kan ta'u(Lapse of Mortgage right) guyyaa waliigalteen qabiinsa qabeenyaa(wabii) galmaa'e irraa eegalee waggaa kudhan(10) darbuun dura mirga qabiinsaa fayyadamuu yoo hin eegalle darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf waggaa 10 yoo darbe gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 3058(1)(3).(Murtii Ijibbaataa Lakk.Galmee 78444). 1️⃣8️⃣.Beenyaa waliigalteen alaatiin miidhaa qaqqabeef gaafatamu,guyyaa miidhaan qaqqabe irraa kaasee waggaa lama(2) keessatti yoo himanni hin dhihaanne darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf waggaa lama booda gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 2143(1).(Jildii 25ffaa Lakk.Galmee 194880,Fi Jildii 6ffaa Lakk.Galmee 34406). 1️⃣9️⃣.Qabeenya tasgabbaa'aa irratti jeequmsi ka'e akka dhaabbatuuf himanni dhihaatu waggaa 2 keessatti yoo hin dhiyaanne waggaa lama booda himata dhiheessuu hin danda'u,yoo dhiheesses kufaadha,shh keewwata 1149(2). 2️⃣0️⃣.Dhimmoota Hojjataa fi Hojjachiisaa ilaallatan kamiyyuu guyyaa balleessaan raawwatame irraa eegalee waggaa tokko(1) keessatti himannaa dhiheessuu danda'a,woggaan tokko yoo darbe immoo himannaa dhiheessuu hin danda'u,Labsii Hojjataa fi Hojjachiisaa Lakkoofsa 1156/2011 keewwata 189.(Jildii 21ffaa Lakk.Galmee 134188). 2️⃣1️⃣.Qabiyyee Lafa Baadiyaa Naannoo Oromiyaa himatamaan itti fufiinsaan kunuunsaa waggaa 12 ol itti fayyadamaa ture,waliigaltee seeraan alaatiin qabiyyicha qabachuu hanga hin mirkanoofnetti himanni himatamaa irratti dhihaatu darbiinsa yeroo waggaa 12 tiin waan daangeeffamuuf waggaa 12 booda himanni yoo dhiyaate kufaadha.Dambii Lakkoofsa 151/2005 keewwata 32.(Jildii 22ffaa Lakk.140538) 2️⃣2️⃣.Gareen murtii Mana Murtii Hawaasummaa Gandaa irratti komii qabu,guyyaa 10 keessatti garagalchi Murtii akka kennamuuf gaafatee guyyaa 15 keessatti murtichi garagalfamee kennameefi,erga garagalcha Murtii fudhatee irraa kaasee guyyaa 30 keessatti ol'iyyata isaa Mana Murtii idilee Aanaatti yoo hin dhiheeffanne guyyaa 30 booda dhiheeffachuu hin danda'u,Labsii Lakkoofsa 128/1999 keewwata 34(2)(3).

👉"#Darbiinsa_Yeroo: 1️⃣.Qabiyyeen Lafa baadiyyaa dhaalaan akka darbuuf seerummaan yeroo gaafatamu,darba yeroo ilaalchisee seerri addaa tumame yoo hin jirre,falmii dhaaltota gidduu ka'uuf darbiinsi yeroo raawwatiinsa qabu darbiinsa yeroo seera waliigalaa keessatti tumame waggaa 10 osoo hin taane,darbiinsa yeroo seera hariiroo hawaasaa keewwata 1000(1) jalatti tumame waggaa 3 tu raawwatiinsa qaba" jechuun Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Jildii 25ffaa Lakk.Galmee 187340 ta'e irratti hiikoo dirqisiisaa kennee ture. 1️⃣.1️⃣.#Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Jildii 25ffaa Lakk.Galmee 191968 ta'e irratti "himannaa qabiyyee dhaalaa Lafa baadiyaa waliin wal qabatee dhiyaate,keewwatni darbiinsa yeroo raawwatiinsa qabu jiraachuu Labsii Bulchiinsaa fi Itti Fayyadama Lafa Baadiyaa Naannoo Oromiyaa Lakk.130/1999 waan hin tumneef,darbiinsi yeroo raawwatiinsa qabu seera hariiroo hawaasaa keewwata 1677(1) fi 1845 jalatti tumame darba yeroo waggaa 10 dha" jechuun sagalee caalmaan murteessee ture. 2️⃣Waraqaa ragaa dhaaltummaa sobaan fudhatame akka haqamuuf gaaffiin waggaa 10(kudhan) keessatti yoo hin dhihaanne waggaa 10 booda dhihaachuu yookiin gaafachuu hin danda'u. #Dhaddachi_Ijibbaataa_Mana_Murtii_Waliigalaa_Federaalaa_Jildii_24ffaa_Lakkoofsa_Galmee 161650 ta'e irratti "waraqaa ragaa dhaaltummaa sobaan argame akka haqamuuf gaaffiin gaafatamuuf darbiinsi yeroo raawwatiinsa qabu waggaa 10 akka ta'e" seera hariiroo hawaasaa keewwata 1677,1845,1846,fi seera deemsa falmii hariiroo hawaasaa keewwata 358 fi 359 waliin wal qabsiisuun hiikoo dirqisiisaa kennee ture. 3️⃣.Qabeenyi dhaamoon argame waggaa kudhan(10) keessatti yoo hin gaafatamne darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf waggaa 10 booda gaaffii akkanaa gaafachuun himannaa Mana Murtiitti dhiheessuu hin danda'u,yoo himannaa dhiheeffates kufaa jalaa ta'a,shh keewwattoota 1677(1) fi 1845. 4️⃣.Mormiin dhaamoo taasifame irratti dhiyaatu dhaamoon dubbifamee jedhe beekee kaasee mormii isaa torbee lama(2) keessatti Qulqulleessituu dhaalaatiif erga ibseen booda yeroo itti aanu ji'a sadi(3) keessatti yoo ta'ee,fi sababa kamiinuu,garuu waggaa shan(5) keessatti mormii yoo dhiheessine darbiinsa yerootiin waan daangeeffamuuf booda dhiheeffachuu hin danda'u,shh keewwata 973 fi 974.(Jildii 11ffaa Lakk.Galmee 53223). 5️⃣.Himataan(dhaaltuun) mirgaa fi qabeenya dhaalaa himatamaan qabame,qabeenyicha deebisiisuuf qabeenyichi himatamaan qabamuu beeke irraa eegalee waggaa sadi(3) keessatti yoo himannaa hin dhiheessine darba yerootiin waan daanga'uuf waggaa sadi booda gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 1000(1).(Jildii 6ffaa Lakk.Galmee 25567). 6️⃣.Qabeenya dhaalaa ilaalchisee falmiin dhaalaa fi garee sadaffaa yookiin nama dhaaltuu hin taane jidduu ka'u darbiinsi yeroo raawwatiinsa qabu waggaa kudhaniidha.Himanni waggaa kudhan booda dhiyaatu kufaadha jechuudha,shh keewwata 1845.(Jildii 6ffaa Lakk.Galmee 25664). 7️⃣.Qabeenya dhaalaa ilaalchisee falmii dhaaltota jidduu ka'uuf darbiinsi yeroo rogummaa qabu waggaa 3/sadiidha,shh keewwata 1000(1).(Jildii 11ffaa Lakk.Galmee 52407,Jildii 6ffaa Lakk.Galmee 20295,26422). 8️⃣.Himataan qabeenyi dhaalaa himatamaan jalaa qabamuu beekes beekuu baates dhaalchisaan erga du'e yookiin himataan mirga isaa gaafachuu danda'e irraa eegalee waggaa kudha shan(15) keessatti yoo hin gaafanne waggaa 15 booda darbiinsa yerootiin hafaa waan ta'uuf gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 1000(2).(Jildii 20ffaa Lakk.Galmee 120841). 9️⃣.Gahee qoodinsa qabeenya dhaalaa ilaalchisee qoodinsi qabeenyaa raawwatamuu erga beekee kaasee waggaa tokko(1) keessatti gaaffii yoo hin dhiheessine darba yerootiin waan daangeeffamuuf waggaa tokko booda gaafachuu hin danda'u.Sababa kamiinuu dhaalchisaan erga du'ee kaasee herregamu waggaa kudhan(10) keessatti gaaffii gahee isaatiif yoo hin dhiheessine darbiinsa yeroo seerri kaa'een waan daangeeffamuuf waggaa 10 booda gaafachuu hin danda'u,shh keewwata 1080(3).(Jildii 10ffaa Lakk.Galmee 40418).

2️⃣3️⃣.Sirna ariitii irratti ol'iyyannichi murtiin erga kennamee kaasee guyyaa 10 keessatti dhihaachuu/gaafatamuu qaba.Yeroo seerri kaa'e keessatti ol'iyyanni yoo hin gaafatamne yeroon darbinaan ol'iyyannisaa fudhatama hin qabu. 2️⃣4️⃣.Murtiin yookiin ajajni bakka ani hin jirretti kenname akka naaf ka'u jedhamee gaafatamu,erga murticha yookiin ajajicha beekee kaasee guyyoota 30 keessatti yoo iyyata hin dhiheessine Baatii tokko booda dhiheessuu hin danda'u,sdfhh keewwata 78(1). 2️⃣5️⃣.Dhimma hariiroo hawaasaa irratti murtiin erga kennameen booda ol'iyyanni guyyoota 60 keessatti yoo hin dhihaanne(hin gaafatamne) ji'a lama(2) booda ol'iyyannoo gaafachuu hin danda'u,sdfhh keewwata 323(1). 2️⃣6️⃣.Falmii hojii irratti murtiin erga kennameen booda ol'iyyanni ijibbaataatti guyyoota 90 keessatti dhihaachuu qaba,ji'a sadi booda immoo ol'iyyanni ijibbaataatti gaafachuu hin danda'amu. 2️⃣7️⃣.Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Lakkoofsa Galmee 224876 ta'e dhaddacha Onkoloolessa 2 bara 2015 ooleen "dhaaltuun qabeenya dhaalaa harkatti hin qabanne darbiinsa yeroo akka mormii sadarkaa duraatti bu'uura seera hariiroo hawaasaa keewwata 1000(1) tiin kaasuu hin danda'u.Himataan mirgii fi qabeenyi dhaalaa himatamaan qabamuu beeke kaasee waggaa 3(sadi) erga darbeen booda gaaffii dhaaltummaa dhiyeessuu akka hin dandeenye shh keewwata 1000(1) jalatti tumeera.Keewwatni kun qabiyyeen isaa darbiinsa yeroo kaasuu kan danda'u,nama qabeenyota dhaalaa qabatee jiruun qofa akka ta'e kan hubachiisuudha" jechuun hiikoo dirqisiisaa kennee ture. 2️⃣8️⃣.#Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Jildii 10ffaa Lakkoofsa Galmee 38533 ta'een "himannaa qabeenya dhaalaa dhaaltonnii fi gaheen isaanii beekamee dhaaltonni fedhiin osoo hin qooddatin kaa'atan darbiinsa yerootiin hin daangeeffamu,himanni yeroo kamiyyuu dhihaatee qabeenyichi deebi'uu danda'a" jechuun seera hariiroo hawaasaa(civil code) keewwata 996,1060,1061 fi 1062 waliin wal qabsiisuun hiikoo dirqisiisaa kennee ture. 2️⃣9️⃣.#Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Jildii 10ffaa Lakkoofsa Galmee 43600 ta'e irratti "himatni qabeenya hin sochoone deebisiisuuf(petitory action) darbiinsa yerootiin hin daangeeffamu(hafaa hin ta'u)" jechuun hiikoo kennee ture.Qabeenyi kunis amala addaa waan qabuufidha.Garuu,darbiinsa yerootiin hin daangeeffamu jedhame qabeenya waliigaltee,kennaa,dhaalmaa fi waliigaltee biroo seera rogummaa qabuun hoogganaman hin ilaallatu,Seera hariiroo hawaasaa keewwattoota 1192,1206,1677 fi 1845 ilaalaa. 3️⃣0️⃣.#Dhaddachi Ijibbaataa Mana Murtii Waliigalaa Federaalaa Jildii 10ffaa Lakkoofsa Galmee 48048 ta'een "qabeenya dhaalchisaan imaanaadhaan nama bira ture dhaaltonni deebisiisuuf himanni dhihaatu darbiinsa yerootiin hin daangeeffamu" jechuun seera hariiroo hawaasaa keewwattoota 2781,2779,2989(1) waliin wal qabsiisuun hiikoo dirqisiisaa kennee ture. =============================== #WaandubbistaniifGalatoomaa!! 👇 👇https://t.me/lawyerlearning

ምክር ቤቱ አምስት ረቂቅ አዋጆችን መርምሮ  ለሚመለከታቸው ቋሚ ኮሚቴዎች  መራ ---------------------------- (ዜና ፓርላማ) ግንቦት 6 ቀን፣ 2016 ዓ.ም፤ አዲስ አበባ፤ የሕዝብ ተወካዮች ምክር ቤት ባካሄደው 26ተኛ መደበኛ ስብሰባው አምስት ረቂቅ አዋጆችን መርምሮ ለሚመለከታቸው ቋሚ ኮሚቴዎች መርቷል፡፡ ከተመሩት ረቂቅ አዋጆች መካከል የፌደራል ዳኞች አስተዳደር ጉባኤ የሁለት የፌደራል ከፍተኛ ፍርድ ቤት ዳኞች የስራ ስንብትን አስመልክቶ የቀረበው የውሳኔ ሀሳብ አንዱ ሲሆን የምክር ቤቱ አፈ ጉባኤ የተከበሩ አቶ ታገሰ ጫፎ የውሳኔ ሀሳቡን አቅርበዋል፡፡ የውሳኔ ሀሳቡም ቁጥር 2/2016 ሆኖ ለዝርዝር እይታ ለህግና ፍትህ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ በሙሉ ድምጽ ተመርቷል፡፡ የፌደራል መንግስት ሰራተኞች አዋጅ ቁጥር 1064/2010ን ለማሻሻል የቀረበውን ረቂቅ አዋጅ አስመልክቶ የመንግስት ተጠሪ ሚኒስትር የተከበሩ አቶ ተስፋዬ በልጅጌ ማብራሪያ በሰጡበት ወቅት አዋጁ በስራ ላይ ከዋለ ስድስት አመት ያስቆጠረ መሆኑንና አሁን ካሉ ፖሊሲዎችና ስትራቴጂዎች ጋር ማጣጣም በማስፈለጉ መሆኑን ገልጸዋል፡፡ እንዲሁም ነባሩ አዋጅ ስራ ላይ ከዋለ በኋላ በትግበራ ወቅት የታዩ ችግሮችን በመፍታት የመንግስትን የመፈጸም ብቃት በማጎልበት የዜጎችን ፍላጎት የሚያረካ አገለግሎት ለመስጠት የሚያስችል የህግ ማዕቀፍ ማዘጋጀት አስፈላጊ በመሆኑ ነው ብለዋል፡፡ በሌላ በኩል የመንግስት ሰራተኞች የሰው ሀይል ምልመላና መረጣ ግልጽነት ባለው ውድድርና ብቃት ላይ የተመሰረተ ሆኖ ሁሉንም ባካተተና ብዝሀነትን በጠበቀ መልኩ የመንግስት አገልግሎትና አስተዳደር ስርአት መዘርጋት በማስፈለጉ ረቂቅ አዋጁ መዘጋጀቱን ተናግረዋል፡፡ በረቂቅ አዋጁ ማሻሻያ ከተደረገባቸው ጉዳዮች ውስጥ የደሞዝ ጭማሪ፣ የደሞዝ እርከን፣ ክፍያና ጥቅማጥቅሞች ማትጊያና ማበረታቻ ስርአት እንዲሁም የሰራተኞች ብቃት  ምዘናና ማረጋገጫ ስልጠና አሰጣጥ ስራ ስምሪት እና ነጻ ገለልተኛ ስርአት መገንባት፣ የመንግስት ሰራተኛነት ውል ማቋረጥና ማራዘም የሚሉት እና ሌሎችም እንደሚገኙበት የመንግስት ተጠሪ ሚኒስትር የተከበሩ አቶ ተስፋዬ ገልጸዋል፡፡ የምክር ቤት አባላትም ረቂቅ አዋጁ መዘጋጀቱ አስፈላጊ መሆኑን ገልጸው ብቃትን መሰረት አደረጎ ለብሔር ብሔረሰቦች እኩል ዕድል ለመስጠት አስፈላጊ መሆኑን፣ አዋጁ የፌደራል ተቋማት ኢትዮጵያን እንዲመስሉ እንደሚያግዝ እና ሌሎች መታየት አለባቸው ያሏቸውን አስተያየቶች ሰጥተዋል፡፡ ረቂቅ አዋጁም አዋጅ ቁጥር 13/2016 ሆኖ በሙሉ ደምጽ ለሰው ሀብት ስራ ስምሪትና ቴክኖሎጂ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ተመርቷል፡፡ በተጨማሪም  የኢትዮጵያ ደረጃዎች ረቂቅ አዋጅ እና የሕጋዊ ስነ ልክ ረቂቅ አዋጅን የሚመለከቱ የውሳኔ ሀሳቦችን የተከበሩ አቶ ተስፋዬ በልጅጌ ለምክር ቤቱ አቅርበዋል፡፡ ምክር ቤቱ ረቂቅ አዋጆቹን  መርምሮ አዋጅ ቁጥር 14/2016 እና15/2016 ሆነው በሙሉ ድምጽ ለንግድና ቱሪዝም ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ ተመርተዋል፡፡ በመጨረሻም የተጨማሪ እሴት ታክስ ረቂቅ አዋጅን አስመልክቶ የተከበሩ አቶ ተስፋዬ በልጅጌ ማብራሪያ በሰጡበት ወቅት አዋጁ ከወጣ ወዲህ የተደረጉ ለውጦቸን፣ የኤሌክትሮኒክስ ግብየትና በአለም አቀፍ ደረጃ ተቀባይነት ያላቸውን አዳዲስ እሳቤዎችን በሀገራቸን የህግ ማዕቀፎች በማካተት ታክሱ ለኢኮኖሚ ዕድገት የሚፈለገውን እገዛ እንዲያደርግ ማስቻል ተገቢ ሆኖ መገኘቱን ገልጸዋል፡፡  በተጨማሪም ግልጽነት በጎደላቸው አንቀጾች ምክንያት በታክስ ከፋዩና በታክስ ሰብሳቢው መካከል ሲፈጠር የነበረውን ያለመግባባት በማስወገድ ምቹ የሆነ የታክስ አስተዳደር እንዲኖር ያግዛልም ብለዋል፡፡ ምክር ቤቱ ረቂቀ አዋጁን መርምሮ ለፕላን በጀትና ፋይናንስ ጉዳዮች ቋሚ ኮሚቴ አዋጅ ቁጥር 16/2016 አድርጎ በሙሉ ድምጽ መርቷል፡፡ https://t.me/lawyerlearning

መመሪያ ቁጥር 159/2016 በመንደር የንግድ ቁጥጥር የአሠራር ሥርዓት https://t.me/lawyerlearning

በገጠር የመሬት ሽያጭ እና ግዢ የሚያከናውኑ ሰዎችን እስከ አምስት አመት በእስር የሚያስቀጣ አዋጅ በፓርላማ ጸደቀ የገጠር መሬትን የሸጠ ወይም በገዛ ማንኛውም ሰው ላይ እስከ አምስት ዓመት የሚደርስ የፅኑ እስራት ቅጣት የሚጥል አዋጅ በተወካዮች ምክር ቤት ጸደቀ። አዲሱ አዋጅ የግል፣ የወል ወይም የመንግስት ይዞታን በህገ ወጥ መንገድ ወርሮ ለተገኘ ሰውም ተመሳሳይ የእስራት ቅጣት ደንግጓል። የተወካዮች ምክር ቤት ዛሬ ማክሰኞ ግንቦት 6፤ 2016 በነበረው መደበኛ ስብሰባው በሙሉ ድምጽ ያጸደቀው ይህ አዋጅ፤ ከ18 ዓመት በፊት የወጣውን የገጠር መሬት አስተዳደር እና አጠቃቀም አዋጅን ያሻሻለ ነው። አዲሱ አዋጅ አርሶ አደሮች፣ አርብቶ አደሮች እና ከፊል አርብቶ አደሮች በመሬት ላይ ያላቸውን መብቶች ያሻሻለ ሲሆን፤ የሴቶች እና ድጋፍ የሚሹ ሰዎችን የመሬት ተጠቃሚነት መብት ያረጋገጡ ድንጋጌዎችንም አካትቷል። አዋጁ በረቂቅ ደረጃ ለፓርላማ ከቀረበ በኋላ ከተደረጉ ማሻሻያዎች መካከል፤ “የወንጀል ተጠያቂነት” በሚመለከተው የተጨመረው አንቀጽ ይገኝበታል። “ከመሬት ጋር ተያይዘው የሚፈጸሙ ወንጀሎች ላይ አስተማሪ እና ተመጣጣኝ ቅጣት ማስቀመጥ አስፈላጊ በመሆኑ” ምክንያት እንደተካተተ የተነገረለት ይህ ድንጋጌ፤ ከመሬት ወረራ እስከ መሬት ሽያጭ ድረስ ያሉ የህግ ጥሰቶች የሚያስከትሏቸውን ቅጣቶች ዘርዝሯል። ማንኛውም ሰው መሬት የሸጠ ወይም የገዛ እንደሆነ፤ ከ100 ሺህ እስከ 200 ሺህ ብር ወይም ከ1 ዓመት እስከ 5 ዓመት በሚደርስ ፅኑ እስራት ወይም በሁለቱም ሊቀጣ እንደሚችል በአዲሱ ድንጋጌ ላይ ሰፍሯል። በኢፌዲሪ ሕገ መንግስት መሰረት “መሬት የማይሸጥ፣ የማይለወጥ የኢትዮጵያ ብሔሮች፣ ብሔረሰቦችና ሕዝቦች የጋራ ንብረት ነው”። ሕገ መንግስቱ የገጠርም ሆነ የከተማ መሬት የባለቤትነት መብትን የሰጠው “ለመንግስት እና ለህዝብ” ነው። ዛሬ በጸደቀው አዋጅ የግል፣ የወል ወይም የመንግስት ይዞታን በህገ ወጥ መንገድ የወረረ ማንኛውም ሰው፤ ከ1 ዓመት እስከ 5 ዓመት በሚደርስ ፅኑ እስራት አሊያም ከ30 ሺህ እስከ 100 ሺህ ብር ቅጣት ሊጣልበት እንደሚችል ተደንግጓል። በእነዚህ ይዞታዎች ላይ ጉዳት አድርሶ የተገኘ ማንኛውም ሰው፤ ከ3 ዓመት እስከ 7 ዓመት በሚደርስ ፅኑ እስራት ወይም ከ50 ሺህ እስከ 150 ሺህ ብር እንደሚቀጣም በአዋጁ ላይ ተቀምጧል። ባልተፈቀደ ቦታ ላይ ማንኛውንም ግንባታ የሰራ ወይም እንዲሰራ የፈቀደ ሰው ደግሞ በአዲሱ አዋጅ መሰረት ከ1 ዓመት እስከ 3 ዓመት በሚደርስ እስራት አሊያም ከ25 ሺህ እስከ 50 ሺህ ብር ይቀጣል። እነዚህ ቅጣቶች፤ ከመሬት አጠቃቀም ዕቅድ ውጪ ይዞታውን ጥቅም ላይ አውሎ የተገኘ ሰው ላይ በተመሳሳይ መልኩ ተግባራዊ የሚደረጉ ይሆናል። ሀሰተኛ የመሬት ይዞታ ማስረጃ ያቀረበ ባለይዞታ እንዲሁም ማስረጃ የሰወረ ወይም የተሳሳተ ማስረጃ የሰጠ ባለሙያ ላይ የሚጣለው እስራት ከላይ እንዳሉት የህግ ጥሰቶች ተመሳሳይ ቢሆንም የገንዘብ ቅጣቱ መነሻ ግን ወደ 20 ሺህ ብር ዝቅ ብሏል። (ኢትዮጵያ ኢንሳይደር) https://t.me/lawyerlearning