Bütöv Azərbaycan Tarixi🇦🇿𒀭

Qədim türkcədə "günəşi" Şumerlər kimi od kökündən olan "Otovo" adlandırmışıq və sözlüklərdə də qeyd olunub. Bəs niyə indi "gün" (günəş) deyirik? çünki Şumerlər parıldamaq üçün “Qun” terminindən istifadə edirdilər. mən bu səhifədə onun bir azını izah etməyə çalışacağam. Rəhim Ağbayraq 🇦🇿@tarixbil 🇦🇿@MutluTurkum

📝ibn Müslüm və Türklər. Talkan qırğını 🔷Kuteybe ibn Müslim VIII əsrdə yaşamış Əməvi sərkərdəsidir. O, xəlifə Əbdülməlik ibn Mərvanın (685-705) və onun oğlu Vəlid ibn Əbdülməlikin (705-715) dövründə, Əməvilərin hərbi səfərlərində iştirak etmiş və xüsusilə Orta Asiyada müsəlman fəthlərinə rəhbərlik etmişdir. 🔷O, Xorasanın valisi təyin olunduqdan sonra (705-ci il) Orta Asiyada bir sıra işğallar həyata keçirdi. Onun hərbi səfərlərinin əsas istiqaməti Sasanilərin süqutundan sonra bu bölgədə yaranmış gücləri, xüsusən də Göytürk xaqanlığı və onların təsirində olan bölgələri İslam hakimiyyəti altına almaq idi. 🔷Kuteybenin Türklər və digər Orta Asiya xalqları ilə apardığı döyüşlər nəticəsində Buxara, Səmərqənd, Xocənd kimi strateji şəhərlər Əməvilər tərəfindən fəth edildi. 🔷Kuteybe ibn Müslimin türklərə qarşı apardığı döyüşlərdə böyük qırğınlar baş vermişdir. Xüsusilə, Buxara və Səmərqənd kimi şəhərlərin fəthi zamanı yerli türklər və sakininlər ciddi itkilər vermişdir. Qırğınlar, Əməvilərin və Kuteybenin fəth strategiyasının bir hissəsi kimi, bölgənin tez bir zamanda ələ keçirilməsi və müqavimətin sındırılması məqsədilə həyata keçirilmişdir. 🔷Talkan qətliamı, Kuteybe ibn Müslimin adı ilə bağlı olan və türklərə qarşı ən ağır zorakılıq aktlarından biridir. Bu qırğın 709-cu ildə baş vermişdir və Mavəraünnəhrin (Orta Asiyanın) fəthi zamanı Əməvi qoşunlarının türklərə qarşı tətbiq etdiyi ən amansız tədbirlərdən biri kimi tarixə düşmüşdür. 🔷Kuteybe Mavəraünnəhrdə bir sıra fəthlər həyata keçirərkən, bölgədəki türk xalqları və onların müttəfiqləri güclü müqavimət göstərirdilər. Talkan şəhəri də bu müqavimət mərkəzlərindən biri olmuşdur. Kuteybenin qoşunları Talkanı fəth edəndə, bölgənin türkləri və digər sakinləri ona qarşı çıxmış və şəhəri müdafiə etmişdilər. 🔷Bu müqavimətə cavab olaraq, Kuteybe ibn Müslim Talkan şəhərində böyük bir qırğın törətdi. Müxtəlif mənbələrə görə, şəhərdə minlərlə insan – kişilər, qadınlar və uşaqlar – qətlə yetirildi. Bu hadisə Mavəraünnəhrin fəthi zamanı ən qanlı hadisələrdən biri kimi xatırlanır. 🔷Talkan qətliamının əsas səbəbi yerli türklərin və digər xalqların Əməvi qoşunlarına qarşı davamlı müqavimət göstərmələri idi. Kuteybe, bölgənin tez bir zamanda fəth olunmasını və yerli xalqların müqavimətini qırmaq üçün bu cür sərt tədbirlərə əl atdı. Həmçinin, qırğının məqsədi bölgədəki digər şəhərlərə və xalqlara qorxu salmaq və onları təslim olmağa məcbur etmək idi. 🔷Talkan qətliamı Əməvilərin Orta Asiyada güc tətbiq edərək fəth siyasətinin bir hissəsi idi. Bu qırğın, Əməvi qoşunlarının qətiyyətli və amansız olduğunu göstərdi, lakin yerli xalqlar arasında böyük qorxu və nifrət yaratdı. Hadisədən sonra Kuteybenin rəhbərliyi altında Əməvilər Orta Asiyada nəzarəti möhkəmləndirdilər, lakin bu cür zorakılıq aktları bölgədə uzunmüddətli narazılıqlar və gərginliklərə səbəb oldu. Bəzi mənbələrə görə, qətliam zamanı 40.000-dən çox insanın, digərlərinə görə isə daha az sayda – təxminən 7.000-10.000 insanın öldürüldüyü bildirilir. 50 mindən çox insan cariyə, kölə halına salınmışdır. Qətliamın əsas hədəfi Əməvilərə qarşı müqavimət göstərən türklər və onların müttəfiqləri olduğu üçün, öldürülənlərin əksəriyyətinin türk olduğu qəbul edilir. Talkan qətliamı, türklərin tarixində ağır bir faciə olaraq xatırlanır..

🇦🇿 Sentyabrın 20-si Xankəndi, Xocalı, Xocavənd və Ağdərə şəhərlərinin günü kimi qeyd olunacaq. Prezident İlham Əliyev müvafiq sərəncam imzalayıb. t.me/MutluTurkum