مشاهدات

"De gustibus non est disputandum." «در مسائلِ مرتبط با ذوق (taste) هیچ بحثي نیست.» -ضرب‌المثلِ لاتین

آخرالامر گِلِ کوزه‌گران خواهی شد حالیا فکرِ سبو کن که پُر از باده کنی -حافظ

ز میوه‌هایِ بهشتی چه ذوق دریابد هر آن که سیبِ زَنَخدانِ شاهدی نَگَزید -حافظ

یکی از باورهایِ غلط این است که گل‌هایِ موجود در طبیعت از لحاظِ جنسی خنثی می‌باشد و انسان باید الگویِ پاکی و بی‌‌سکس (sexless) بودن را از طبیعت بگیرد. این پرهیزِ دینی و افراطی که در اکثرِ فرهنگ‌ها مشاهده می‌شود، زبانِ خاصِ خود و نیز استعاره‌ها و تشبیهاتِ مخصوصِ خودش را تشکیل داده است. مثلاً این‌که «دختر باید مثلِ گل» باشد. چرا؟ چون گل (در این‌جا نمادِ طبیعت) موجودی خنثی و بی‌‌سکس sexless است، گل کاملاً سرد است و فعالیتِ جنسی ندارد. حافظ در غزل‌هایش مدام به مستی و حرارتِ طبیعت (خصوصاً گل‌ها) اشاره می‌کند و طبیعت را دارای‌ِ گرما و شور می‌داند. سؤال این است: چرا برایِ حافظ، چنان‌که در فرهنگِ عامه چنین است، گل‌ها و طبیعت به طورِ کل، بی‌‌سکس نیست؟ از نظرِ حافظ «لاله» و «نرگس» (نمادِ طبیعت به طورِ کل) همگی مست‌اند ولی این مستی تا به «ما» می‌رسد بر آن «نامِ فسق» می‌گذارند: لاله ساغرگیر و نرگس مَست و بر ما نامِ فِسق داوری دارم بسی یا رب که را داور کنم -حافظ دی. اچ. لارنس هم در مقاله‌یِ سابق‌الذکر به این مسئله اشاره کرده است: "استنباطِ خاموش و دسته‌جمعیِ مردم این است که دختران و زنانِ جوان، عفیف و دست‌نخورده و بدونِ سکس‌اند. درست مثلِ برگِ گل! غافل از این‌که دخترکِ بیچاره می‌داند که گل‌ها، حتی زنبق‌ها هم، بساک‌هایِ زردِ مستانه و گرده‌هایِ چسبناک دارند. یعنی به‌هرحال سکس دارند. ولی از نظرِ عرفِ عام، گل‌ها بدونِ سکس‌اند و وقتی به دختری می‌گویند مثلِ گل پاک است منظور این است که بدونِ سکس است و همیشه هم باید بدونِ سکس باشد. ولی دخترک خوب می‌داند که نه بدونِ سکس است و نه به گل می‌ماند." -دی. اچ. لارنس عجیب این‌جاست که تنها یک نمادِ گل (یک زندگیِ نباتیِ صرف) واقعاً می‌تواند چنین عواقب و پیامدهایی داشته باشد. حتی می‌توان ادعا کرد که در زبان‌هایِ اکثرِ جوامع گل یکی از انضباطی‌ترین و سرکوب‌گرانه‌ترین دلالت‌ها و استعاره‌ها را به ذهن تداعی می‌کند، آن‌هم فقط به این دلیل و خطایِ ساده که آن را بی‌‌سکس (sexless) و کامل (perfect) فرض کرده بوده‌اند.

لاله ساغرگیر و نرگس مَست و بر ما نامِ فِسق داوری دارم بسی یا رب که را داور کنم -حافظ

مقاله‌یِ پورنوگرافی و وقاحت‌نگاری نوشته‌یِ د. اچ. لارنس، ترجمه‌یِ بهاء‌الدین خرمشاهی. منتشرشده در مجله‌یِ الفبا.

دغدغه‌یِ اصلیِ افلاطون شهر است و اخلاق، و از همین‌جاست که او با شعر مشکل دارد....

«گفتم: مقصودم این است که همه‌یِ آن شعرها در وصفِ خودِ توست. چه اگر بتوانی دلِ معشوق را به دست آوری شعرهایِ تو مایه‌یِ سربلندیِ تو خواهد بود و مضمونِ آن‌ها ستایشِ تو، زیرا تو بوده‌ای که توانسته‌ای چنان معشوقی را رامِ خود سازی. ولی اگر ناکام گردی به همان اندازه که در وصفِ خوبی و زیباییِ معشوق دادِ سخن داده‌ای در نظرِ مردمان خوار خواهی شد. ازاین‌رو، دوستِ گرامی، کسی که در هنرِ عشق استاد است تا کار را به مرادِ خود نبیند معشوق را نمی‌ستاید. از این گذشته اگر خوبرویان را بستایی غرورشان بیشتر می‌شود. عقیده‌یِ تو غیر از این است؟ گفت: حق با توست. گفتم: و هر چه غرورشان بیشتر شود رام کردنِ ایشان دشوارتر می‌شود. گفت: درست است. گفتم: صیادی که هنگامِ شکار، جانورانِ وحشی را بِرَمانَد و گرفتنِ آن‌ها را دشوار سازد چگونه صیادی است؟ گفت: صیادِ بدی است. گفتم: پس آیا دور از عقل نیست که انسان به جایِ رام کردنِ معشوق او را به وسیله‌یِ شعر و سرود وحشی‌تر کند؟ گفت: البته دور از عقل است.» -دوره‌یِ آثارِ افلاطون، ترجمه‌یِ محمدحسن لطفی، خوارزمی، ١٣٩٨، جلدِ اول، رساله‌یِ لسیس، ص ١٣۵

پیرِ ما گفت خطا بر قلمِ صُنع نرفت آفرین بر نظرِ پاکِ خطاپوش‌اش باد -حافظ

💬تشبیهِ جهان به یک متن text در «یولیسیزِ» جمیز جویس استفن ددالوس، در حینِ پیاده‌روی و قدم‌زنی، در بخشي از افکارش، راجع به خلقِ جهان می‌اندیشد و به مانندِ گنوسی‌ها، جهان و آفرینشِ آن را ناقص و ناتمام تلقی می‌کند، همچون کتابي که یک نویسنده‌یِ نابلد آن را نوشت باشد: "The playwright who wrote the folio of this world and wrote it badly (He gave us light first and the sun two days later), the lord of things as they are whom the most Roman of catholics call dio boia..." -Ulysses, James Joyce «آن نمایشنامه‌نویسي که کتابِ این جهان را نوشت بَد نوشت‌اش (او اوّل نور را آفرید و فقط دو روزِ بعدش بود که خورشید را خلق کرد)، او اربابِ چیزهاست چنان‌که هستند، همان کسي که کاتولیک‌هایِ رومی او را خدایِ عزیز می‌خوانند...» -یولیسیز، جیمز جویس