YAADannouncements

Check out "Dr. Soroush" https://play.google.com/store/apps/details?id=soroush.soroush

گرچه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید هیچ راهی نیست کان را نیست پایان غم مخور (حافظ) این تلاش چند ساله ، بالاخره به پایان رسید. امیدوارم این خلاصه از درسگفتارهای "سلوک دیندارانه جهان مدرن" بکار علاقمندان بیاید. این مجموعه بصورت منسجم و بازبینی شده، در اپلیکیشن آثار دکتر سروش، زیر اسم همین درسگفتارها، و در قسمت خلاصه آمده است. در ضمن، فهرست موضوعی این چهل جلسه رو به سلیقه خودم بصورت ذیل مدون کرده ام. سلامت و موفق باشید 👇👇👇

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 2️⃣3️⃣ دین امروز دین اقلی‌است. بر این دین اقلی خیلی چیزها را هم بار نمی‌توان کرد. در گذشته دین، یک پیل بود. همه بارها را روی دوش آن می‌گذاشتند. و از آن توقعات زیاد داشتند. ولی یک دیندار قانع واقع بین، که زوائد را از خود طرد می‌کند، و قصد مسالمت دارد، قصد تسخیر جهان ندارد بلکه قصد تسخیر دل‌ها را دارد، و برای او حقیقت مهمترین مسئله است، نمی‌تواند با متاع دین به همه نیازهایش برسد . نمی‌توان بر روی دوش این دین سیاست و حکومت را نهاد، خیلی باید دین را سبک بار کرد و خود دیندار نیز سبکبار می‌شود. 3️⃣3️⃣ اما در این نوع سلوک، گناهان بیشتر گناهان اخلاقیست. نه آنکه گناهان شرعی نداریم. ممکن است گناهان شرعی از دینی به دینی متفاوت باشد ولی گناهان اخلاقی در هر دینی مقبول نیست. انسان مدرن براحتی می‌پذیرد، که گناهان اخلاقی را گناه دینی بشمارد. اما اینکه دایره این گناهان اخلاقی کجاست باید به حکم عقلا نگاه کرد. منبع حسن و قبح، داوری عقلاست. از منظر آقای مجتهد شبستری، واجب و حرام که در شریعت آمده در حد توصیه است، نه ایجاب و تحریم. پیامبر توصیه می‌کند که نماز بخوانیم. البته در دل ادیان ایجاب و تحریم آمده ولی در فضای مدرن امروز، آن را به عنوان توصیه می‌توان در نظر گرفت. چون مولف تمام این‌ها پیامبر است. و لذا حرف‌های پیامبر از جنس توصیه میپذیریم ولی توصیه‌هایی که موکد است و برای سلوک دیندارانه لازم است. 4️⃣3️⃣ سوال این است که حال چرا به دنبال دین برویم. این انتخاب هر شخص است. مثل هنر ، مثل شعر. آنهایی که می‌پسندند و در آن حسنی می‌بینند، آنهایی که جمالی در پیامبر می‌بینند، و عشقی به خدا پیدا می‌کنند، این افراد زندگی متفاوتی برای خود تعریف می‌کنند. همه جور می‌توان زندگی کرد، می‌توان در طول عمر ، انسان یک خط شعر هم نخواند. یک فیلم هم ندیده باشد. یک کلمه علم هم نداند. همه جور می‌توان زندگی کرد. بی خدا و بی‌دین هم می‌توان زندگی کرد. اما زندگی دیندارانه هم حسن خود را دارد. و باید از زوائد زدوده شده باشد. دین هرچه سکولارتر باشد، خالص‌تر است، چون هرچه که غیر دینی است از آن زدوده می‌شود. البته اکثراً که دیندار معیشت اندیش هستند جور دیگری فکر می‌کنند، این توصیه‌ها برای دینداران معرفت اندیش است. در این نوع دینداری محدوده آن مشخص است. ماحصل این دینداری می‌توان یک زندگی عاشقانه و عارفانه باشد. و این دین با بقیه اجزای فرهنگ همزیستی دارد. به پایان آمد این دفتر، حکایت همچنان باقیست به صد دفتر نشاید گفت وصف الحال مشتاقی پایان جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 8️⃣2️⃣ سوال این است که دینداری جدید در این جغرافیا چگونه می‌تواند باشد؟ در این دینداری جدید، ایمان و اعتقاد امریست ظنی، نه یک امر یقینی. عبادت در این دینداری جدید بیشتر تفکر است. نه آنکه بقیه عبادات وجود ندارد، بلکه تفکر با دنیای جدید هم راستاست. در دینداری در دنیای جدید، خدا دست آشکار در تصرف عالم دراز نمی‌کند، و کمتر به معجزات اهمیت داده می‌شود. تاریخ را هم بر اساس معجزات و این تصرفات گاه گاهی، تفسیر نمیتوان کرد. 9️⃣2️⃣ در سلوک دیندارانه جدید خلاقیت و تفکر دو عبادت مهم محسوب می‌شود. هم صفت با خدا شدن که ایده آل عارفان ما بوده است، مصداق عوض می‌کند. و مهم‌ترین تغییر مصداق این است که شما در عبادت خود را به صفت خلاق بودن خداوند متشبه می‌کنید. 0️⃣3️⃣ در سلوک دیندارانه جدید شما پلورالیسم هستید. به این معنا که اصراری ندارید که بگویید نجات تنها از طریق این دینی است که من دارم. ممکن است حقیقت با شما باشد و یا نباشد، حقیقت هم بر همه کس آشکار نیست. اما اینکه نجات منحصر در دیانتی است که من دارم، ادعاییست که با مولفه های جهان جدید نمی سازد. مردم به راه‌های مختلف می‌توانند به رستگاری برسند. آنچه شما دارید یکی از آنهاست. الطرق إلى اللّه عدد أنفاس الخلائق 1️⃣3️⃣ خدای سلوک دینداران در این جهان، یک خدای غیرمتشخص است خدایی نیست که بتوان به او به عنوان شخص دسترسی داشت. احکام دینی هم اقلی است. به آن‌هایی که واجب هستند و قطعی هستند اکتفا میشود. ما بسیار احکام دینی داریم که قطعیتی ندارند، و تراوشات ذهن فقها در طول اعصار و قرون بوده است، آنهم با تناسب به پرسش‌هایی که از آنها می‌شده، در تناسب با جامعه‌ای که در آن زیست می‌کردند، و لزوماً به کار جهان ما نمی‌آیند که بخواهیم بر سر آنها نزاع بکنیم.‌ فرقه‌ای شدن در این روزگار معنایی ندارد. یک جور مدارا و مروتی باید بین فرق مختلف پدید بیاید. دنیایی که ما نمی‌توانیم بر سر اعتقادات خود قطعی و یقینی باشیم چگونه می‌توان دیگران را لعن کرد و محروم از رحمت خدا دانست. این مسائل مربوط به دنیای گذشته بود. داوری‌ها را باید به خدا سپرد. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 5️⃣2️⃣ اومانیسم امروز در تار و پود اندیشه غربی وجود دارد. کم و بیش در همه جا هم گسترده شده. در کنار اومانیسم، مفهوم "حق" هم آمد. وقتی می‌گوییم که "من حق" دارم، یک مفهوم اومانیستی. این مفهوم و حق مداری به هم مربوط هستند. مفهوم حق که پدید آمد با خود فرزندانی را آورد. لیبرالیسم، دموکراسی، از فرزندان "حق" هستند. حق من است که حاکم را نصب کنم. حق من است که حاکم را نقد کنم. حق من است که حاکم را عزل کنم. این سه مقوله، نصب، نقد و عزل دموکراسی است. 6️⃣2️⃣ "من" در مفهوم حق و اومانیسم نباید به معنای استکباری قضیه خوانده شود. گر چه که می‌تواند استکباری هم بشود. می‌تواند آنقدر این "من" فربه بشود که جای را بر خدا هم تنگ کند. در عرصه دینداری این "من" آنقدر فربه نمی‌شود که جای را بر خدا تنگ کند.‌ از اومانیسم مفهوم "انسانی بودن" منشعب می‌شود. ما خیلی از وقت‌ها به جای اخلاقی بودن، انسانی بودن را به کار میبریم که این از منشا اومانیسم می‌آید. انسانی بودن را خوب می‌دانیم. 7️⃣2️⃣ گفتیم دین ۴ متاع برای انسان دارد. معرفت، هویت، روحانیت، رستگاری. امروز معرفت دینی مورد حمله قرار گرفته. مخصوصاً معرفت یقینی. هویت هم مورد حمله قرار گرفته چرا که ناسیونالیست جانشین هویت دینی شده است. هویت ایرانی، چینی، آمریکایی بر هویت مسلمانی و مسیحی غلبه پیدا کرده. یعنی دین هویت بخش در مقابل ناسیونالیست هویت بخشی خود را از دست داده. برای همین خوانش جدید دینی باید با درک هویت ناسیونالیست و ملی آشتی بکند. یعنی هویت دینی نمی‌تواند خود را برتر از هویت ملی جای بیندازد. در فقه ما هیچ چیز در مورد هویت ملی وجود ندارد. در حالی که باید در فقه این قضیه مشخص شود، چون در برخی موارد ایندو در مقابل هم قرار می‌گیرند. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 3️⃣2️⃣ دینداری اگر بخواهد در این دوران تحقق پیدا بکند باید خود را به نقد بسپارد. آماده باشد که با ظن و شک کنار بیاید. نمی‌تواند همچنان پای بر یقین بفشارد. باید به ایمان ظنی بسنده کند و آن را قبول داشته باشد. ما آیات و برداشت‌هایی از آیات قرآن داریم که به این تفسیر اجازه میدهد. به خصوص اگر شما ایمان را چیزی از جنس امید بدانید. چیزی از جنس تعهد و دوست داشتن. نمی‌توان از یک دیندار خواست که به تمام آنچه اجزای دین است، یقین تام و تمام ریاضی داشته باشد. همچین چیزی پیدا نمی‌شود. اگر کسی ادعایی کرد بشنوید ولی باور نکنید. اگرچه می‌توان از اموری بی‌خبر بود و بر اثر بی‌خبری به یقین رسیده باشد. که ما آن را جزم می‌نامیم. یقین وقتی است که از شکوک عبور کرده باشیم. اگر از شک عبور نکرده باشیم نام آن را باید جزم گذاشت. 4️⃣2️⃣ نکته دیگر که در مورد آن بحث فراوان کردیم مسئله اومانیسم بود. اومانیسم یعنی که آدمی خود را مجدداً کشف کرده است. در تمام ادیان آدمی در مقابل خداوند بی مقدار است، و خودش را جدی نمی‌گیرد. و هستی خود را برای جهان دیگری گذاشته. جهان را باید باری به هر جهت سپری بکند. گاهی این امر به صورت افراطی از زهد رهبانیت بروز می‌کرد. گاهی هم به صورت سرسری گرفتن زندگی و قناعت، و بی‌توجهی به امور زندگی، خودش را نشان می‌داد. و البته مرز بین این‌ها هم مشکل است. چیزی که در اومانیسم مطرح است تجربه علم برای علم و تجربه هنر برای هنر است، نه آنکه همه چیز برای دین. از منظر برخی فیلسوف‌های اومانیسم کلمه ادب به معنی اومانیسم است. اونیسم‌های گذشته دو اسم داشتند یکی ادیب و دیگری ظریف. گاهی به آنها ادبا می‌گفتند و گاهی ظرفا. یک انسان با فرهنگ را ما امروز چگونه تعریف می‌کنیم؟ کسی که با اجتماع کار دارد ، فیلم هم می‌بیند موسیقی هم گوش می‌کند، اهل شعر هم هست. تقریباً به همین معنا اومانیسم متولد شد. از ابن اسکویه و ابوحیان توحیدی که هر دو ایرانی بودند شروع می‌شود. البته بعدها اومانیسم گسترش پیدا کرد، به این معنا که انسان محور شد. اینکه انسان چیزها را برای خود بخواهد. به فکر رشد وجود خودش باشد. نه اینکه خود را فرو نهد. علم برای علم، هنر برای هنر یک مفهوم اومانیستی است. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 0️⃣2️⃣ در جلسات گذشته من مولفه‌های جهان مدرن را توضیح دادم، و گفتم که این جهان بر چه پایه‌هایی استوار است. اولین مولفه، نگاه درجه دوم بود. یا نگاه نقادانه. این یعنی نگاه بیرونی به دین. نگاه به دین در دنیای مدرن، نگاه درجه دوم است. فلسفه دین، فلسفه هنر، فلسفه فلسفه ، که همان فلسفه نقادی کانت باشد، و امثال اینها پدید آمده است. یعنی چیزهای گذشتگان بدیهی گرفته‌ بودند، و در درون آن می‌زیستند ، مثل ماهی در آب ، وقتی در جهان جدید از آن خارج شده‌اند و به او نگاه مجدد کردند، باعث شد که با دید نقادانه به بررسی دین بپردازند. 1️⃣2️⃣ این نگاه درجه دوم باعث پدید آمدن نگاه چند منبعی شد. گذشتگان منبعشان دین بود و تنها منبع معرفتی. ولی وقتی نگاه درجه دوم پدید آمد منابع مختلف دیگر رقیب دین شدند. دین در دنیای گذشته منبع معرفت، هویت، معنویت و نجات بود. اما جهان جدید، چند منبعی شده. تنها یک منبع نیست که تمام این جوانب را از او بتوان گرفت. لذا دین تمام فرهنگ نیست. جزئی از فرهنگ است. در حالی که در گذشته تمام فرهنگ بود. الان دین جزئی از فرهنگ است که با اجزای دیگر گاهی در تضاد و تقابل و گاهی در توازن است. 2️⃣2️⃣ چیز دیگری که در مورد جهان مدرن مطرح شد، عبارت بود از ظن و شک. در دیدگاه معرفت‌اندیشی امروز، تقریباً یقین پیدا نمی‌شود. اگر هم پیدا بشود در ریاضیات است و در منطق.‌ بیرون ایندو، نه در علم و نه در فلسفه، نه در سیاست و نه در دیانت، یقین کالای دست یافتنی نیست. من گمان نمی‌کنم که امروز شما فیلسوفی را پیدا بکنید که بگوید در فلان مسئله به یقین رسیده. در حالی که گذشتگان ما همه با یقین تعریف می کردند. می‌گفتند، یقین باید به وجود خداوند باشد، یقین باید به نبوت پیامبر باشد. و اگر کسی به این یقین‌ها نمی‌رسید در ایمانش نقصان بود. ظن و شک و تردید اساساً نسبتی با دیانت نداشت. شما باید متیقن می‌بودید، یعنی صد در صد. یکی از بدیهیات جهان جدید این است که یقین یافت نمی‌شود. 3️⃣2️⃣ ممکن است شما با آدم‌های اهل جزم برخورد داشته باشید، که بگویند ما یقین داریم. البته هستند، و در دینداری عامیانه از این یقین‌ها زیاد است. یقین‌هایی که البته یقین نیازموده است. یقین غیر مسبوق به شک است. به قول مرحوم دهخدا: شک نیاوردگان کرده یقین. از این افراد زیاد داریم. این‌ها افرادی هستند که از معبر شک عبور نکرده‌اند که به یقین برسند، از همان اول یقین داشته اند. آن یقین را ما یقین معرفت اندیشانه نمی‌دانیم. می‌تواند به کمترین تلنگر هم فرو بریزد. برای همین است که جامعه را بسته نگه می‌دارند که شبهات رسوخ نکند که یقین‌های نااستوار فرو بریزد. اما در دینداری عالمانه، بحث و شک و احتمال، اساس کار است. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 8️⃣1️⃣ من اینجا کلیدی برای فهم تاریخ اروپا به شما بدهم. تاریخ اروپا تاریخی است به قوت دینی. این تصور بسیار عامیانه و ساده‌ای است که عده‌ای دارند و ظاهر امروز را ملاک قضاوت قرار می‌دهند. به قولی می‌گویند قدم به قدم یا کافه رستوران است یا کافرستان. نه همه این مملکت ها کافه رستوران است، و نه کافرستان. تاریخ این مملکت بسیار دینی بوده است. فراموش نکنیم که قرون وسطی در اروپا بود و در قرون وسطی، چندین برابر دینی‌تر از حکومت‌های دینی اکنون است. تغییر و تحولی که برای براندازی کلیسا در اروپا پدید آمد، مهمترین بخش تاریخ اروپاست. منظور رنسانس و پروتستانتیسم است. هر قدمی که در اروپا برداشته شده به نحوی به یکی از ابعاد کلیسا ارتباط داشته. به این لحاظ خیلی از حرکت‌ها معطوف به دین بوده است، برای اینکه آنرا محدود کنند، یا آنکه آن را به زیر بکشند، چه آگاهانه و چه ناآگاهانه. 9️⃣1️⃣ لیبرالیسم یعنی آزاد کردن دین. آدمیان حق داشته باشند که هر دینی داشته باشند. البته آزادی تجارت و آزادی سیاسی هم مطرح شد. راسیونالیسم یعنی عقل گرایی. و اینکه عقلگرایی محدود به دین نیست. خارج از دین هم می‌توان عقل را به کار گرفت. سکولاریسم یعنی آنچه زیر سلطه دین است از زیر سلطه دین بیرون کشیدن. سکولار یعنی اول زیر سلطه دین باید باشد بعد از زیر سلطه دین خارج شود. نه آنکه هر چیزی که غیر دینی باشد سکولار است. سکولار یعنی باید سابقه دینی داشته باشد. سکولار یعنی مطلقه، یعنی از دین طلاق گرفته. و این باز امریست کاملاً معطوف به دین. و در تاریخ اروپا بسیاری مفاهیم را می‌توانید با دستگاه دین و مسیحیت مرتبط کنید. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش

✳ سلوک دیندارانه در جهان مدرن - عبدالکریم سروش جلسه چهلم - جلسه ۴۰ - جلسه پایانی 6️⃣1️⃣ و اینکه عده‌ای می خواهند تا درخت دیانت را ریشه کن کنند، اولاً این کار نشدنیست و غیر ممکن، ثانیاً مطلوب هم نیست. دین خانه‌ایست که میلیون‌ها نفر در آن زندگی می‌کنند. این خانه را باید جارو کرد و باید پیراست. اگر این سقف خراب شود بر سر ساکنان آن خراب می‌شود. آینده و زندگی ساکنان را به خطر می‌اندازد. مجموعه آنچه که گفته‌ام که برآیندی از سخنان گذشته من هم در آن بود، دین غیر انتخابی و دین وراثتی‌ دینداران را باید به حال خود گذاشت و به خرافه زدایی از آن بسنده کرد. بیش از این در این مورد نمی‌توان کرد.‌ دین معیشت اندیش، دین عامیانه، خانه ایست که ساکنان بسیار دارد. ممکن است در جاهایی از خانه حیوانات موذی و یا مار باشد، ممکن است در اتاق‌هایی به افراد ناباب اجاره داده شده باشد. این چیزها را باید اصلاح کرد. این به معنی تخریب خانه نیست بلکه به معنی اصلاح و بازسازی خانه است و دلیلی ندارد که مردمان جهان همه باب طبع ما فکر کنند و زندگی بکنند. هیچکس جایگاهی ندارد که بگوید الگوی مطلق است. 7️⃣1️⃣ عده‌ای شیوه‌ای را انتخاب کردند. مثل زبانی که انتخاب کرده‌اند. فقط باید زبان را از حرف‌های رکیک پیراست. زبان را باید دلنشین کرد. باعث آزار و اذیت دیگری نشد. با این زبان دروغ نگیم با این زبان غیبت نکنیم. و چیزی را که می‌توانیم حسن استفاده کنیم در جهت سو استفاده به کار نبریم. معنی ندارد که همه به یک زبان تکلم بکنند. هر کسی جهان‌بینی دارد و تفکری. اساساً این تفکر که بخواهیم همه تفکرهای رقیب را از میان برداریم و جهان بینی و ادیان و عقاید را یکی بکنیم تفکر باطلی است، و موفق نخواهد بود. هیچگاه هم موفق نبوده. بزرگترین حمله‌ها به ادیان در اروپا صورت گرفت. حملاتی که تصور آن سخت است ولی ادیان ریشه کن نشدند. دین یک مرض نبود که بتوان آنرا ریشه کن کرد. دین نسبتی با وجود آدمی دارد. البته تبیین این نسبت کار آسانی نیست. ولی این نسبت باعث ماندگاری آن شده تا از همه حملات خود را نجات دهد و به تعبیری خود را وفق دهد و پاینده بماند. جلسه چهلم ادامه دارد ... #سلوک_دیندارانه_سروش