SIRLI DUNYO TARIXI 🇺🇿☪️🇵🇸

​​Aziz obunachilar! Sizlarga telegram tarmog‘idagi naf olish mumkin bo‘lgan adabiy, ijodiy, ilmiy, tarixiy mavzudagi sara sahifalar jamlanmasini tavsiya etamiz. Marhamat: 👉 Barcha kanallarga ulanish uchun

An'anaviy musulmon tarixchiligida, at-tabari davridan XX asr boshlariga qadar, har qanday qarshiliksiz turli xalqlar Nuh a.s.ning turli o'g'illaridan kelib chiqqan degan fikr mavjud edi. Masalan, Som Ibn Nuhning o'zi rimliklar, arablar, forslar va yunonlarning ajdodi hisoblangan, Xom Ibn Nuh esa esa qora tanli xalqlarning ajdodi sifatida tan olingan. Tarixshunoslikning bu jihati qiziq, chunki u o'tmishdagi odamlarning kelib chiqishi haqidagi g'oyalarini aks ettiradi. Ammo afsuski, bugunga kunda bunday fikrlarning aksariyati Gʻarb va Rus gʻoyalari sababli asosga ega boʻlishiga qaramay afsonaviy deb hisoblanadi. Quyida Turkiston xalqlarining kelib chiqishiga bag'ishlangan manbalar keltiramiz:

Som Ibn Nuhning o'zi arablar, forslar va yunonlarning otasi edi; Xom Ibn Nuh esa qora tanlilarning otasi edi; Yofas Ibn Nuh esa Qadimgi turklarning amakivachchalari bo'lgan turklar va Yajuj-Majujlarning otasi edi.

Ibn Jarir at-Tabari. Payg'ambarlar va shohlar tarixi (X asr). Yaʼni Moʻgʻullar,Xitoyliklar,Yaponlar,Koreyslar,Turklar va boshqa Janubi-Sharqiy Osiyoliklar Yofas Ibn Nuh avlodidan hisoblanadi Turklar dastlab yigirma qabiladan iborat boʻlib, ularning barchasi Nuh payg'ambarning o'g'li Yofasning o'g'li Turk(Allohning marhamati unga nasib etsin)dan kelib chiqqan . Ular Iysaning o'g'li Rum, Ibrohimning o'g'li Isʼhoqninh avlodlariga o'xshaydi. - Mahmud Qashgari. Divan lugat at-Turk (XI asr)

Turkiy tarixchilar va ajoyib olimlar xabar berishadi: Payg'ambar Nuh — (unga tinchlik bo'lsin) yerning yashashga yaroqli qismini o'g'illari o'rtasida taqsimlaganida, Sharqiy mamlakatlarni Turkiston va u yerdagi hududlar bilan birga Yofas deb nomlangan to'ng'ich o'g'liga berdi. Yofas, turkiy iboraga ko'ra, Oʻljay xon laqabini olgan va u dashtlarda yashagan. Uning yozlashi va qishlashi Turkiston yerlarida bo'lgan; bahor oylarini Urtaq va Qurtaqda o'tkazgan (ikkala punkt ham ko'ldan shimoli-g'arbda joylashgan. Yaʼni Balxash koʻli oʻrtasidagi Temiz va Qora-sor koʻllari hududi). Inanch-shahr yaqinida joylashgan (Ayaguz daryosi, Semipalatin viloyati) hudud esa Qoraqurum nomi bilan mashhur bo'lgan. Aynan Qoraqumdagi Bo'rsiq hududida ham u qishlagan. Bu hududda ikkita shahar bor edi: biri Talas, ikkinchisi Qora Sayram, Qora Sayram qirq katta va oltindan yasalgan darvozaga ega edi.

Fazlulloh Rashidid-din. O'g'uz-noma (XIV asr) "Tarixi Zubdatul Bashar" ("eng yaxshi odamlar haqidagi hikoya") kitobida aytilganidek, Hazirati Nuh alayhissalomning qiyomat kunidan keyin (to'fondan keyin) undan uch o'g'il va bir qiz qoldi. Oʻgʻillari Hom, Som, Yofas. Hom taqdirning buyrug'i bilan Hindistonda yashay boshladi. Qora tanlilar, qizil-yalang'och Hindiston,Afrika Homning avlodlari hisoblanadi. Som esa Rum(Andoludan to Arabiston yerlarigacha)ga tayinlangan. Rum Somning avlodlari deb hisoblanadi. Yafes Amu daryosidan sharqda yer oldi. Toshkent, Turkiston, Andigen (Andijon), KASAN va Xitoygacha yashagan xalqlar Nuh alayhissalomning sallomning o'g'li Yofasning oqimlari hisoblanadi. Sayf ad-din Aksikenti. Majmu at-Tavarix (XVI asr)

Yofas haqida ba'zilar uni payg'ambar deb aytishadi, ba'zilari esa u payg'ambar emas deb aytishadi. Yofas otasining xohishi bilan Judi tog'ini tark etib, Itil va Yoyiq sohillariga yo'l oldi. U yerda ikki yuz ellik yil yashadi, keyin vafot etdi. Uning sakkiz o'g'li bor edi; ularning avlodlari juda ko'p edi. O'g'illarning ismlari quyidagicha: Turk, Xazar, Saqlab, Rus, Ming, Chin, Kemeri, Tarix. Yofas vafot etgach, to'ng'ich o'g'li Turkni o'z o'rniga qo'ydi va boshqa o'g'illariga dedi: "Turkni boshliq deb hisoblang, unga bo'ysunishdan chiqmang!”. Turkga "Yofasning davomchisi"laqabini berishdi. U juda yaxshi va dono odam edi. Otasining o'limidan so'ng, u turli joylarga borib, [yashash uchun qulay joylarni] qidirdi, keyin esa bitta joyni tanlab, u yerga joylashdi. Hozirgi vaqtda bu hudud Issiqko'l deb nomlanadi. [Turk] kibitkani [foydalanishga] kiritdi. Turklar orasida mavjud bo'lgan ba'zi urf-odatlar undan kelib chiqqan.

Abulg'ozi Bahodir xon. Turklarning nasabnomasi (XVII asr)‌‌ @Ibtido_Tarix

#Kun_Tarixi 4 yil avval, 2020-yil 20 - sentabr kuni Sirli Dunyo tarixi nomli kanal oʻsha vaqtda shunchaki, Dunyo tarixi nomi bilan ochilgandi. Kanalni ochgan yigit(Ismi esimda yoʻq) bu kanalni koʻproq tarixga ilmiy qarashlar(Qadimgi odamlar turlari, arxeologiya, antropologiya) kabi mavzularda olib borish uchun ochgan edi. Ammo oʻsha davrda ham kanal obunachilari bu yoʻnalishni qabul qila olmadi. Oradan bir hafta oʻtib, men va Azizjon Mavlonov bu kanalga admin etib tayinlaganmiz. Oradan 3 oy oʻtib esa kanal egaligi mening zimmamga oʻtgandi. Biz ilk bor admin boʻlganimizda kanalda 200-300 atrofida odam bor edi. Mening egalimiga kanal oʻtganida esa 400 atrofida edi. Oʻsha vaqtdan buyon hech qanday nakrutkasiz, faqat reklamalar va kanalimizdagi sifatli(bunga albatta siz aziz obunachilar yaxshiroq baho bera olasizlar) post,maqola,tajribali adminlar sabab kanalimizda obunachilar soni 4180 taga yetdi. Alhamdulillah!!!! Bugungi kunda ham kanalda tajribali bir nechta adminlar faoliyat yuritmoqda. Albatta, bizni negadir kam odam kuzatadi. Ammo shunga ham Alhamdulillah deymiz. Bizni kuzatadigan,qoʻllab-quvvatlaydigan doʻstlarimizga esa rahmatlar aytamiz. Siz azizlarning qoʻllab-quvvatlashingiz sabab In Shaa Allah 40 ming ta obuanchiga ham yeta olamiz. Kanal guruhi ham Alhamdulillah faol. Baʼzan ortiqcha gap -soʻzlarga qaramay, har bir post haqida fikrlar bildiriladi. Bu esa biz adminlarni quvontiradi. Umid qilamizki, siz azizlar bizni qoʻllab-quvvatlashda davom etasiz. Biz esa siz uchun harakatda davom etamiz Hurmat bilan @Ibtido_Tarix kanali adminlar jamoasi

Jangda taxminan 30 mingdan 50 minggacha odam qatnashgan. Birodarlik to'qnashuvi nihoyatda qonli bo'lib chiqdi va qarama-qarshi tomonlar bir-birlariga shafqatsizlarcha hujum qilishdi. Bu haqida “Fontenuaning qonga botgan jang maydoni minglab murdalar bilan qoplangan edi. Qurol-aslahalari yechilgan jasadlar quyosh nurida oqarib ketdi, deb yozadi Robert F. Barkovski o‘zining "Fontenua 841" nomli yangi kitobida. Ravennalik yilnomachi Agnellus doimiy ravishda Karolingiyaliklar o'rtasidagi fuqarolar urushini tasvirlab, faqat mag'lubiyatga uchragan tomonda 40 000 ga yaqin odam halok bo'lganini ta'kidladi. Ammo Robert F. Barkowski ta'kidlaganidek, bu raqamni "jiddiy qabul qilib bo'lmaydi". Fulda yilnomalarida aytilishicha, "hech kim franklar mamlakatida bunday katta vayronagarchilik haqida eshitmagan edi". Sent-Bertin monastirining yilnomalarida qochgan askarlarning qatag'onlari haqida ma'lumot topish mumkin. Ular "taqvodorlik tufayli Lyudovik va Karl keyingi qon to'kilishini taqiqlamaguncha o'ldirganlar". Shoir Anguilbert oʻz kitobida "Turli janglardagi hech qanday qirg'in, hatto eng kattasi ham bundan dahshatliroq bo'lmagan", deb ta'kidlaydi u. G'oliblar charchoq tufayli mag'lubiyatga uchraganlarni ta'qib qila olmadilar, balki o'z qarorgohlariga qaytishga majbur boʻlishdi. Mahbuslar orasida arxiyepiskopi Jorj Ravenna ham bor edi, uni Karlning askarlari butunlay yoʻq qilishgan. Engilbert bu jang haqida shunday deydi: "Ko'p ko'z yoshlari to'kilgan bu kun yil doirasida hisoblanmasligi kerak, xotiradan o'chirilmasligi kerak, quyosh nurlari va tong shafaqlari bo'lmasligi kerak. . ... [qondan] soy va botqoq qizarib ketdi va atrofdagi dalalar o'liklarning kiyimlaridan oq rangga aylandi. @Ibtido_Tarix

Fontenua jangi (841) - Ilk o'rta asrlarning eng qonli janglaridan biri. 841 yil 25 iyun kuni Fontenua yaqinida Buyuk Karlning to'rt avlodlari qo'shinlari oʻzaro jangda uchrashdi. Ular 2 guruhga boʻlinar edi. 1-siFranklar imperiyasini saqlab qolish tarafdorlari boʻlsa, 2-si yosh, beqaror imperiyadan mustaqil bo'lishni istagan mustaqillik tarafdorlari edilar. Bu jangda Ikkinchi guruh tarafdorlari boʻlgan Karl Kal va Ludovik Nemislar g'olib bo'lishdi va shu tariqa, Karl imperiyasi parchalanib ketdi @Ibtido_Tarix

🇺🇿Telegramda manfaat olish mumkin boʻlgan Siyosat , Tarix , Geografiya va boshqa turli sohalarga 30 dan ortiq kanallar jamlanmasini sizlarga taqdim etamiz. Siz ushbu "Ilmiy" jildimiz orqali koʻplab bilimlarga ega boʻlishingiz mumkin. Kanallarga a'zo boʻlish uchun ushbu yozuv ustiga bosing.

1912-1913 yillarda Bolqon davlatlari koalitsiyasi birinchi Bolqon urushi paytida Usmonli imperiyasini Yevropadagi mulklarining katta qismini tortib olganidan so'ng, Bolqon davlatlari musulmonlarni oʻz davlatidan haydab yuboradi yoki qirgʻin qiladi. Natijada, Musulmon qochqinlar oqimi Anadolu hududiga oqib tushdi. Bir yarim yil o'tgach, imperiya Jahon urushga kirgandan so'ng, ko'plab qochqinlar "ko'ngillilar" safiga qo'shilishdi. Ular muntazam Usmonli armiyasining qismlari bilan bir qatorda armanlar, ossuriyaliklar va yunonlarning Usmonli davlatiga qarshi Gʻarb davlatlariga sotilganiga javoban kurashda faol ishtirok etishadi. 1915 yilda rus qo'shinlari Sharqiy Anatoliya va Fors hududiga kirishi bilan Rossiyaning ittifoqchilari bo'lgan armon harbiylashtirilgan otryadlari ittifoqchilari bilan qoʻshilib, qasos bahonasida turklar va kurdlarga qarshi "javob" repressiyalarini boshladilar. Rossiya imperiyasining qulashi boshlanishi bilan esa Kavkazortini zo'ravonlik to'lqini qopladi. Qasos olish istagi bilan to'lib-toshgan armanlar 1918 yil mart oyida Bokuda ozarbayjonlarni qirg'in qilishdi. Olti oy o'tgach, sentyabr oyida Boku turk qo'shinlari tomonidan ozod qilindi. Soʻngra, Armanlarning xoinligi va qirgʻinlariga javoban ozarbayjonliklar bilan birgalikda armanlarning oʻzini qirg'in qilishdi. Fuqarolar urushi tugaganidan so'ng, yoʻq qilingan Rossiya va Usmonli imperiyalari xarobalaridagi qasos doirasi butun dunyoga tarqaldi. "Nemesis" operatsiyasi davomida butun Yevropa bo'ylab arman agentlari yosh turklar va Ozarbayjon demokratik Respublikasi rahbarlarini ovladilar. Ularning fikriga ko'ra, bir qabilali genotsidga aloqador bo'lganlarning barchasini yo'q qilishlari kerak edi.‌‌ Ammo oʻzlari qilgan qirgʻinlarni unutdilar @Ibtido_Tarix

🗓 14 сентября 1789 г. российские войска в ходе русско-турецкой войны взяли штурмом турецкую крепость Хаджибей, расположенную в Крымском ханстве, в землях древнего тюркского племени Едисан (тюрк. «Семеро знатных»), давших свое название всему этому району. Позже захватчики переименуют эти земли в Одессу, пытаясь увязать их с древнегреческой колонией Одессос располагавшейся в античности совсем в другом месте, значительно южнее Хаджибея.

Когда султан Баязид завоевал Аккерман (1484), один богатый человек по имени Ходжа, прозванный Бай, получив разрешение султана, построил здесь на скале прочное укрепление и разместил в нём отряд воинов. Он сделался обладателем пяти стад по 1500 овец, и после долгой и счастливой жизни его место стали звать Ходжабей. До сих пор постройки этого укрепления сохранились и хорошо видны на берегу Чёрного моря, на крутой скале.

📃 Эвлия Челеби, Книга путешествий, XVII в.

В книге Frontier Nomads of Iran говорится о предпочтениях тюрко-монгольских завоевателей в выборе мест для зимовки на Южном Кавказе. Например, монгольские генералы Джебе и Субутай зимовали в Мугани в 1220-1221 годах. Следом за ними правители Ильханидов (1256-1336) и Тимур (1370-1405) также отдавали предпочтение пастбищам Карабаха и Мугани для зимовки. Сам Тимур путешествовал в сопровождении кочевых семей и стад, что отражало его приверженность традициям кочевой жизни. В 1401 году Тимур восстановил систему оросительных каналов, один из которых, Анхар-е Муган, стал известен в истории. Ещё один канал, построенный Тимуром (ныне известный как канал Надира), располагался недалеко от Асландуза, в устье Карасу, на территории современного Ирана. Интересно отметить, что в 1736 году именно на территории Мугани Надир-шах провёл курултай, на котором объявил себя шахом Ирана.