SOTSIOLOGIYA (18+)

Z-авлоднинг деярли ярми TikTok мавжуд бўлмаслигини истайди Яқинда ўтказилган сўровлардан бирида аниқ бўлишича, зумерлар, яъни Z-авлод TikTok ва X (собиқ Twitter) каби платформалардан халос бўлишни орзу қилар экан. Махсус тадқиқотга кўра, уларнинг тақрибан 50 фоизи ушбу платформалар умуман мавжуд бўлмаслигини исташини айтган. Бундан ташқари, ёшларнинг 17 фоизи интернетнинг ўзи ҳеч қачон ихтиро қилинмаган бўлишини хоҳлайди. Қизиғи шундаки, айнан шу авлод вакиллари ўртача кун давомида бу платформаларда 4 соатдан кўпроқ вақт сарфлашади. Бу ҳолат шуни кўрсатадики, ижтимоий тармоқлар жуда кўп танқид қилинаётганига қарамасдан, одамлар ундан ҳали ҳам фойдаланишда давом этяпти. Ушбу зиддият интернет ва технологиялар ҳаётимизга қандай таъсир қилаётганини яққол намоён қилади. Бу борадаги тадқиқотлар ижтимоий тармоқлар ва замонавий технологияларга бўлган муносабатнинг анча турли эканлигини кўрсатади. Баъзи ёшлар технологиялар ҳаётимизни осонлаштирганини тан олса-да, уларнинг ҳаммасини батамом инкор қилишга ҳам мойил. 🧠@nurbekalimov

❗️Илон Маскнинг Neuralink компанияси кўр бўлиб қолган, шунингдек, туғилишдан кўр бўлган одамларга кўриш имконини берувчи технологияни яратди. Дастлабки босқичларда бундай «кўриш» сифати Atari'нинг 8 битли графикаси каби паст пикселлар сонига эга бўлади, лекин аста-секин у «табиийдан ҳам ўтиб кетади» ва ҳатто инфрақизил ёки ультрабинафша диапазонларида кўриш имконини беради — дейди Маск. АҚШ Соғлиқни сақлаш вазирлиги аллақачон қурилмани одамларда синашга рухсат берган ва ҳатто унга «инқилобий технология» мақомини ҳам берган. Батафсил Gorizontда...

#биласизми Ҳаво шари қачон ва қандай ихтиро қилинган? Олов ёнганда иссиқ ҳавонинг юқорига кўтарилиш хусусиятига одамлар қадим-қадимдан қизиқиб келганлар ва асрлар ўтиб улар ушбу ҳодисани учиш ҳақидаги орзулар билан боғлашга уринганлар. Ўрта асрларда иссиқ ҳавонинг юқорига кўтарилиши ҳисобига учадиган аппаратларнинг кўплаб лойиҳалари яратилган. Биринчи ҳаво шари 1783 йил 5 июн куни Франциянинг Версал шаҳрида оломон кўз ўнгида осмонга кўтарилган. Бу шарнинг ташқи тарафи шойи матодан ясалган бўлиб, унинг ичига қоғоз ёпиштириб чиқилган ва иссиқ тутун билан тўлдирилган. Шар 2 км баландликка кўтарилиб, 4 км масофани учиб ўтган. Уни франциялик ака-укалар Жозеф ва Этен Монголфелар ясашган. 🔥 @burchakostida

Germaniya kansleri Olaf Shols boshchiligidagi delegatsiya Markaziy Osiyoga uch kunlik safari doirasida Samarqandga tashrif buyurdi. Sholsni Registon maydonida Prezident Shavkat Mirziyoyev kutib olgan. Samarqandda o’tgan muzokaralarda migratsiya, transport va logistika sohalarida hamkorlik bitimlari, veterinariya, suv va mineral resurslardan foydalanish bo’yicha hamkorlik deklaratsiyalari imzolandi. Germaniya ta’lim modelini O’zbekiston hududlarida joriy etish, Germaniya o’quv yurtlari filiallarini O’zbekistonda ochishga qiziqish bildirilgan. Shuningdek, Prezident Mirziyoyev “Lufthansa” aviakompaniyasining O’zbekistonga to’g’ridan-to’g’ri parvozlarini tiklash masalasini ko’rib chiqishni taklif etgan. Olaf Shols O’zbekistondan Qozog’istonga yo’l olib, “Markaziy Osiyo-Germaniya” ikkinchi sammitida ishtirok etadi. 📷 O'zbekiston prezidenti matbuot xizmati © @voauzbek Kanalga ulanish:                   @sotsiologiyaa 👈

Шу кейсдан кейин кўп гуруҳларда, айнан ўсмир болалар, йигитларда #me_too (яъни менда ҳам бўлган, мен ҳам гувоҳман) деган ҳикояларни ўқидим, гаплашдим. Бу ҳолатлар ҳеч қандай ҳуқуқий ҳужжат юритилмайдиган, ёлланма ишчи бўлиб ишлатиладиган хусусий бизнесда кўпроқ учрайди деб айтишяпти. Биз йигитларни “эркак бўл”, “терпила бўлма”, “сотқинлик қилма”, “чида” деб тарбиялайдиган жамиятмиз. Самосудлар, шахсиятга дахл қилишга муросасиз кураш кераклигини айтмаймиз. Инбазарга умрим бино бўлиб бормаганман, эндиям бормайман. Алимовнинг гапига қўшиламан, ҳуқуқ-тартибот органлари ходимларини калтаклайдиган бу тадбиркорга чора кўриши керак. Ўзини ҳар икки гапни бирида тақводор кўрсатиб, ўзига қарам бўлган ходимига зулм қилган бу касларга Ўзи кифоя қилади, бунисига аниқ ишонаман.

"Fikrlovchi" robotlar va hammaning hamma narsasi bo'ladigan kelajak Sun'iy intellekt yangi davrga kirmoqda. "OpenAI" kompaniyasi ikki kun avval tahliliy va mantiqiy fikrlash qobiliyatiga ega "o1 Preview" modelini ommaga taqdim etdi. Kompaniyaning da'vo qilishicha, bu model berilgan topshiriqni bajarishdan oldin "o'ylaydi"; uning muammolarni tahlil qilish va yechish salohiyati biologiya, kimyo yoki fizikaga oid murakkab masalalarni yechadigan doktorlik darajasi (PhD) tadqiqotchisiniki bilan teng. Hozirgacha "OpenAI"ning eng ilg'or modeli bo'lgan "ChatGPT-4o" Xalqaro matematika olimpiadasidagi misollarning atigi 13 foizini to'g'ri yecha olgan bo'lsa, yangi "o1" modeli bu misollarning 83 foiziga to'g'ri javob topgan. Dasturlash musobaqasida ham uning muvaffaqiyati 89 foiz ishtirokchilarnikidan yaxshiroq chiqqan. Kuzatuvchilarning aytishicha, aslida bu model hozirgi holatidan ancha qudratli bo'lib, uning g'arazli maqsadlar yo'lida suiiste'mol qilinishiga yo'l qo'ymaslik uchun kompaniya asl potensialini ataylab pasaytirgan holda ommaga taqdim etmoqda. Masalan, u bilan biologik qirg'in qurollarini yaratish nazariy jihatdan mumkin, deydi ekspertlar. Bu modelni ishlatish ancha qimmat bo'lgani bois (kompyuter resurslarini ko'p talab qiladi), hozircha "Plus" foydalanuvchilari undan haftasiga 30 martagacha foydalanishi mumkin. Men ham ishlatib ko'rdim. Yagona kamchiligi - savolga javob berish ko'proq vaqt oladi. Buni model "o'ylash" va "tahlil qilish" uchun ketgan payt deb aytmoqda. Lekin beradigan javoblari mukammal. Aslida oddiy savol-javoblarda uning boshqa "ChatGPT" modellaridan farqini sezish qiyin. Uning afzalligi murakkab fikrlash va tahlilni talab qiladigan masalalarda ko'rinadi. "OpenAI"ga ko'ra, "o1" modeli, fikrlashga asoslangan ilk model va uning yanada yaxshilangan versiyalari kelajakda navbat bilan e'lon qilib boriladi. So'nggi paytlarda "Anthropic" kompaniyasining "Claude" boti ham sifat bo'yicha "OpenAI"ning ilg'or modellariga yetib olgani, hatto undan o'tib ketayotganini sezyapman. Masalan, kod yozish bo'yicha menga "Claude"ning ishi "ChatGPT-4o"nikidan ancha yaxshiroq ko'rinadi. "Google"ning "Gemini" botidan uncha ko'nglim to'lmadi. Uni juda kam ishlatganman; shunda ham negadir ko'proq hafsalam pir bo'ladigan javoblar olganman. Aytgancha, "Amazon" kompaniyasi "Anthropic"ning asosiy hissadorlaridan biri; unga 4 milliard dollar sarmoya kiritgan. Xullas, kelajak qiziq. Ilon Maskning aytishicha, sun'iy intellektga asoslangan kelajakda hammaning hamma narsasi bo'ladi: hamma farovonlikda yashaydi. Chunki sun'iy intellekt asosida hamma narsani arzon va behisob miqdorda ishlab chiqarish mumkin. Jismoniy mehnatlarning barchasini robotlar bajaradi. Gumanoid robotlar soni yer yuzidagi odamlar sonidan bir necha barobar ko'p bo'ladi. Odamlarning bir kunda 8 soat ishlashi va mehnati uchun maosh olishi kabi an'anaviy iqtisodiy modellar o'zgaradi. Bunday kelajakning amalga oshish imkoniyati, Ilon Maskka ko'ra, 80 foiz. Lekin sun'iy intellekt hammasini barbod qilishi ham mumkin va buning yuz berish ehtimoli 20 foiz, deydi Mask. @bmamadiev

Garriet Martineau (1802-1876) 19-asrning birinchi va juda kuchli ayol sotsiologlaridan biridir. U Avgust Kontning sotsiologik asarlarini tarjima qilgani uchun tanilgan bo'lsada, uning sotsiologik metodologiyaga oid dastlabki asari "Odob va axloqni qanday kuzatish kerak" (1838) u inson xulq-atvorini va jamiyatni o'rganishga tizimli ijtimoiy-ilmiy yondashuv uchun asos yaratdi. U ijtimoiy munosabatlarni o'rganishda alohida tadqiqot metodlai zarurligini va bu boshqa aniq va tabiiy fanlardan farqli bo'lishi kerakligini ta'kidlari. Uning fikrlari sotsiologiya otalarining argumentlarida boshlang'iz nuqta bo'lib xizmat qilgani to'g'risida juda ko'p argumentlar bor. Dilsora Fozilova

Инсон ва ит миясининг синхронлашуви ҳақида Илмий тадқиқотлар инсон ва уларнинг севимли итлари орасидаги алоқанинг нафақат ҳиссий, балки нейрон даражада ҳам чуқурлашишини кўрсатяпти. Одамлар ва итлар ўртасидаги доимий мулоқот ва вақт ўтказиш нафақат улар орасидаги дўстликни мустаҳкамлайди, балки уларнинг миялари ҳам бир хил тўлқинларда ишлай бошлайди. Яқинда ўтказилган тажриба давомида, олимлар бегона эркак ва итни таништириб, уларнинг ўзаро мулоқотини кузатишган. Орадан атиги 5 кун ўтгач, эркак ва ит мияларида ўхшаш электр импульслари пайдо бўлган, яъни уларнинг мияси "бир хил тўлқинда ишлашни" бошлаган. Бу тадқиқот инсон ва ит ўртасидаги чуқур биокимёвий ва ҳиссий алоқани тасдиқлайди. Бу синхронлашув, асосан, биргаликда ўтказилаётган вақт ва фаолият натижасида кучаяди. Итингизни силаш, у билан ўйнаш ва доимий эътибор қаратиш орқали, бу нейрон алоқани янада мустаҳкамлай оларкансиз. Олимларнинг фикрича, бундай алоқалар ҳайвонларнинг стрессини камайтириб, уларнинг ҳиссий ҳолатини яхшилашга ёрдам беради. Шу билан бирга, бу инсонлар учун ҳам фойдали бўлиб, стрессни камайтиради ва ижобий ҳиссиётларни оширади. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, ит билан ўтказилган ҳар бир дақиқа сизнинг ҳам руҳий ва жисмоний соғлигингиз учун ижобий таъсир кўрсатади. Ит эгалари ва уларнинг севимли дўстлари ўртасидаги бу махсус алоқани тушуниш, келажакда янада чуқурроқ илмий изланишлар олиб боришга имкон яратади. 🧠@nurbekalimov

#бурчакстат Яқинда Telegram бош директори Павел Дуров Парижда платформадан ноқонуний фаолиятларни амалга ошириш бўйича кибержиноят тергови доирасида ҳибсга олинди. Дуровнинг ҳибсга олиниши бутун дунёда муҳокамаларга сабаб бўлди. Франция президенти Эммануэл Макрон бунинг сиёсий характерга эга эканлигини инкор этди. Аммо экспертлар Telegram компанияси раҳбари билан бўлган бу воқеа потенциал таъсирлар, жумладан, Россия ҳарбий алоқаларига таъсир қилиши ҳақида огоҳлантирмоқда. Telegram глобал миқёсда кенг оммалашган платформа ҳисобланади. Хусусан, сўровнома натижаларига кўра мессенжер Ҳиндистон (45 фоиз фойдаланиш), Бразилия (40 фоиз) ва Россияда (51 фоиз) кенг тарқалган. Шимолий Европада Telegram'дан фойдаланиш даражаси эса пастроқ (10-13% атрофида). @burchakostida

Sotsiologiya: muammolar va istiqbol Bugun biz behad tashvishli va ayni paytda kelajakning ajoyib istiqbollariga toʻla dunyoda yashamaqdamiz. Bu dunyoni yadro urushining daxshatli ehtimoli va zamonaviy texnologiyalarning tabiatga qarshi yemiruvchi taʼsiri kuchayishi bilan bogʻliq oʻzgarishlar toʻldirib bormoqda. Ayni paytda biz oʻz taqdimirimizni boshqarish, hayotimizni yaxshilash imkoniga koʻproq ega boʻlmoqdamizki, bunday imkoniyatni avvalgi avlodlar orzu ham qila olmasdilar. Dunyo qanday oʻzgardi? Nega salaflarimiz hayot sharoiti bizning sharoitimizdan shunchalik farq qiladi? Kelajakdagi oʻzgarishlar qay yoʻnalishda yuz beradi? Zamonaviy intellektual madaniyatda tayanch rolini oʻynashi lozim boʻlgan sotsiologiya fanida mana shu savollar doirasida tadqiqotlar oʻtkaziladi. Kanalga ulanish:                   @sotsiologiyaa 👈